تجزیه و تحلیل SWOT از بعد اجتماعی

طی نیم قرن گذشته کشور ایران، همانند سایر کشورهای جهان سوم با افزایش جمعیت مواجه بوده است. ضریب رشد جمعیت کشور در این مدت به طور متوسط کمی بیش از ۳٪ بوده که حدود ۲ برابر ضریب رشد جمعیت در کشورهای پیشرفته صنعتی است. افزایش سریع جمعیت ایران پدیده های جدید است که از نیمه دوم قرن

بیستم میلادی پدیدار شده است. اکثر صاحبنظران دلیل رشد سریع و افزایش جمعیت در کشورهای جهان سوم، در دهه های پایانی قرن بیستم میلادی را کاهش مرگ و میر، تغذیه بهتر، بهبود وضعیت بهداشت و درمان و مسائلی از این قبیل می دانند.

افزایش جمعیت به ویژه در کشورهای جهان سوم که امکانات مناسبی برای روبرو شدن با آن را فراهم نکرده اند، آثار و پیامدهای مهم سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی دارد که مردم و سیاستگذاران این کشورها را تحت تاثیر و فشار قرار داده است.

یکی از اولین و مهمترین پیامدهای رشد جمعیت در کشور ما، تاثیر منفی آن بر رشد اقتصادی است. جمعیت اضافه شده»، نیازمند کالا، خدمات و اشتغال فرصتهای شغلی جدید است که هر دوی اینها در گرو سرمایه گذاری جدید است. اما کشور ما به دلایل متعدد در تامین سرمایه های مورد نیاز مشکل روبرو بوده موفقیتی نداشته است.

یکی دیگر از مسایل ناشی از افزایش جمعیت در کشور، مهاجرت ( جابجایی) و توزیع این جمعیت در مناطق و بخشهای مختلف جغرافیایی و اقتصادی کشور است این مهاجرتها بیشتر از روستا به شهر صورت می گیرد و دلیل عمده آن محدود شدن منابع مورد نیاز (آب و خاک) برای کشاورزی و ادامه زندگی است. از جمله پیامدهای منفی این پدیده به ویژه در سالهای اخیر، رشد و گسترش بی رویه و خطرناک شهرهایی چون تهران، مشهد، اصفهان، تبریز، شیراز و غیره است که هر یک به یک

کلان شهر تبدیل شده اند. از مهمترین مشکلات و معضلات این شهرها می توان به بحران بیکاری، افزایش جرم و جنایت، کمبود آب و… اشاره کرد که هر یک موجب دغدغه خاطر مسؤولین شده و از رشد و توسعه پایدار کشور ممانعت می نمایند.

بی تردید تامین نیازهای غذایی جمعیت کنونی و آینده کشور ایران یکی از مهمترین و اساسی ترین نگرانیهای مسؤولین اجرایی دولت می باشد. قطعا باید در این راستا، بهینه سازی شاخص های اصلی برای افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی را به عنوان راهکارهای اصلی قلمداد کرد.

استفاده بهینه از آب، آبیاری به روش های نوین صنعتی و علمی، بهره برداری مناسب از خاک و اصلاح بذر از جمله موارد مهمی هستند که می توانند نوید بخش آینده باشند. باید توجه داشت که علی رغم اهمیت بهره برداری مناسب از آب و خاک (حتی در صورت تحقق این امر)، بهینه سازی این دو عامل مهم تنها تا حد معینی مقدور است و امکان گسترش آنها در حال حاضر متصور نیست.”اصلاح بذر” برای افزایش کمی و کیفی محصول از نظر علمی حد و مرزی ندارد و از گذشته های دور، به عنوان روشی برای افزایش کمی محصول مورد توجه بشر قرار گرفته است. امروزه پیشرفت علم ژنتیک و آشنایی با زیست شناسی بذرهای گیاهی، دام، طیور و آبزیان، موجب افزایش قابل توجه کمی و کیفی محصولات کشاورزی از طریق اصلاح نژاد گیاهان و جانوران شده است. علی رغم استقرار کشور ایران در منطقه ای خشک و نیمه خشک از کره زمین به دلیل تنوع شرایط اقلیمی، گوناگونی زیست بوم ایران دسترسی به آبهای گرم خیلج فارس، دریای عمان، دریای خزر و منابع غذایی آنها می توان با تقویت و بهره برداری از این منابع با کمک تواناییهای بالقوه زیست فناوری نیازهای غذایی کشور را پاسخ گفت، فرصت های شغلی جدیدی ایجاد کرد، جمعیت را تثبیت نمود و مازاد تولیدات کشاورزی را صادر کرد.

فرصت دیگری که می تواند به رشد و توسعه زیست فناوری کشور کمک نماید بهره برداری از سنت های پسندیده اجتماعی ایرانیان در زمینه فعالیتهای خبر به رو اوقاف است. وقف اموال از دیر باز در جامعه ایران متداول بوده، اشخاص خیر تمام و یا بخشی از اموال منقول و غیر منقول و با درآمدهای حاصل از فعالیتهای اقتصادی این دو منبع را به اموری همچون توسعه و گسترش علم، بهداشت و درمان، نگهداری از کودکان بی سر پرست، آبادانی یک منطقه و اختصاص می داده اند، بنابراین سازمانهای اوقاف در سراسر کشور منابع و امکانات اقتصادی بسیار زیادی را دارند که می توان از آنها برای توسعه و گسترش تحقیقات زیست فناوری استفاده کرد.